Voetbalgoelag

Soms kun je trots zijn op voetbalsupporters. Op 24 november ging ik met zoonlief naar de wedstrijd VVV-Venlo – FC Twente. We hebben nu eenmaal vreemde hobby’s. Vlak voor de wedstrijd nam het hele stadion met applaus stelling tegen het racisme in de voetballerij.

Niets bijzonders. Ik vermoed dat ze dat in dat weekend op alle voetbaltribunes hebben gedaan. Bijzonder was wel dat de supporters van de bezoekende club een spandoek ontrolden met daarop de volgende tekst: ‘Racisme is bizar, evenals afreizen van KNVB naar WK in Qatar’.

‘Het spandoek legt verband tussen racisme op de voetbalvelden en het WK-voetbal in Qatar’
De poëzie – bizar, Qatar – is natuurlijk jaloersmakend mooi. Maar wat ik echt goed aan dat spandoek vond, is dat er een verband wordt gelegd tussen het alledaagse racisme op de voetbalvelden en het organiseren van het WK-voetbal in de woestijnstaat. Dat toernooi, dat over drie jaar moet plaatsvinden, is immers gebouwd op racisme. De bedenkers van deze tekst moeten zich dat hebben gerealiseerd.

Misschien moet ik even het geheugen wat opfrissen. In Qatar worden op dit moment negen voetbalstadions gebouwd. De werkzaamheden vinden plaats in ondraaglijke hitte en kosten honderden bouwvakkers – meestal afkomstig uit India, Bangladesh of Nepal – het leven.

Precieze cijfers over slachtoffers ontbreken omdat van de meesten van deze bouwvakkers de papieren zijn afgenomen. In ieder geval wist de Nepalese regering te melden dat er bij de bouw van deze stadions alleen al 1400 Nepalezen zijn omgekomen. Naar slachtoffers uit andere landen blijft het gissen. Het vermoeden bestaat dat er duizenden slachtoffers zijn.

De Engelse krant The Guardian wist te melden dat er weliswaar verbeteringen met betrekking tot de veiligheid zijn beloofd, maar dat het werk nog steeds levensgevaarlijk blijft. De gemiddelde bouwvakker verdient overigens zeven euro per dag.

Ik noem hier slechts een paar zaken en wil het verder niet hebben over de politieke situatie in het land, de mensenrechten, of de positie van vrouwen. Er zijn meer landen waar van alles mis is en waar we toch gaan sporten. Dat is het punt niet. Het gaat me om die stadions.

Die doden zijn daar gevallen, niet als gevolg van een ongelukje, maar als gevolg van systematische uitbuiting. Men werkt in Qatar aan een voetbalgoelag. En straks gaan duizenden mensen een voetbalfeest vieren tussen de geesten van al die treurige, omgekomen mannen. Dat is dus ook racisme.

De tekst op dat spandoek stelde een vraag aan voetballer, voetbalbons en voetballiefhebber tegelijkertijd: hoe kan de KNVB op geloofwaardige wijze het racisme rondom de voetbalvelden bestrijden, als ze straks doodleuk met Oranje naar de woestijn afreist?

René ten Bos is hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Reageer via columnist@fd.nl.